Celâl nedir?

Celâl, lugatte  hiddet, hışım şeklinde tecelli olan hale deniyor. Azab-ı mukaddes demişti neyzen. kastettiği bu değildi ama muvafıktır. Güzel teşbih..

Celâl şeklinde zuhur eden tecelli cemâl in mehfumu muhalifi gibi telakki edilir. edilmesin.  "celâl dahi cemâldendir"  Cemâl hüsnü muamele ise celâl eziyet değildir. Öyle gözükür ama rabbin katında farkı yoktur. Allah'ın celâli cemâlini haketme lütfundan uzaklaşma tehlikesi içinde olanları o lütfa mazhar kılma şansını kazandırma talimidir. Karışık oldu açalım.. Allah bazen insana çile verir. Zahmet gibi gelir ama rahmet olması kuvvetle muhtemeldir. misal,  müminin sıkıntıları günahlarına kefarettir hükmünü hatırlayalım. Zahirde celal gibi gözükür, sıkıntı vermiştir eziyet çekersiniz. Ama günaha kefaret sayılıyor. Cemale teşnedir, cemâldendir. Ceza niyetine vaad ettiklerini de bu minval üzere düşünürsek mesele çözülür. "şunu yaparsanız azaba düçar olursunuz" der. ne için? Cemâli kaybetmeyin diyedir. Annenin küçük çocuğunun sobayı elleyip kendine zarar vermesine mani olmak için ellerine minik minik vurması gibidir. Maksat hayrınadır. Şer sandıklarımızda hayırdır ki kimi âyân olur zaman içinde, kimi sır olur kalır. Hayrı öte alemde bilinir.

"deme sakın şol şöyle

yerincedir o öyle

bak sonun seyreyle

mevla görelim neyler

neylerse güzel eyler"

Züleyha bir gün çarşıda tahtırevan ile gezerken korumaları aşıp gelen bir meczup çıkar karşısına. "züleyha" der. "gülümse bana"..

 bu tebessüm dilencisi züleyha'ya aşık eski kumandanıdır. Züleyha meczuba bakıp gülümser. Adam tebessümü alıp kaybolur.. Rivayet ederler ki mısırda "züleyha tebessümü" sadaka yerine kullanılır bir deyim olmuş. Öylesi bir gülümseme.. Bu cemâl gibi gözükür ama celaldir..
....
Züleyha Yusuf'u odasına çağırdı, muradına talib oldu.. Yusuf kabul etmedi, kızdı... Odadan çıkmaya davrandı. Yusuf giderken arkasından tutmaya çalışan Züleyha Yusuf'un gömleğini yırttı. Yusuf bakmadan çıkıp gitti.. Yusuf'un gidişi cemâlinden idi. fark budur..

kapanışı cennetmekân Cinuçen Tanrıkorur un bir bestesi ile yapalım. güfte fahri tüzün;

ettiğin cevri bile kendime nimet bilirim
küsemem bahtıma ben, sevmeti kısmet bilirim
eremem vaslına, lakin erebilsem de yine
doyamam vuslatına kendimi hasret bilirim